نویسندگان: کریم حسین زاده دلیر، مهرداد محمدیان، رؤیا سرداری
منبع: مطالعات طراحی شهری و پژوهش های شهری سال دوم تابستان (مرداد) ۱۳۹۸ شماره ۳ (پیاپی ۶)مفهوم تابآوری برای اولین بار در سال 1973 توسط شخصی به نام هولینگ مطرح شد. مطابق تعاریف بیان شده توسط وی، تابآوری معیاری از توانایی سیستم برای جذب تغییرات است در حالی که هنوز مقاومت قبلی وجود دارد.
ر تعریفی دقیقتر تابآوری توانایی سیستمهای تحت استرس در بازگشت به حالت اصلی و توانایی باز ساماندهی خود است.
سوانح و بلایای اتفاق افتاده در دهههای اخیر نشان میدهد که جوامع و افراد بیشتر از هر زمان دیگری آسیبپذیرتر شدهاند و اغلب توجه به کاهش آسیبپذیری، بعد از وقوع بلایا و حوادث اتفاق میافتد.
تابآوری مفهومی است که در مواجهه با غافلگیریها و اختلالات معنی پیدا میکند. به عبارتی در مواجهه با سوانح و حوادث برای روبرو شدن با معضلات، رویکرد پیشبینی در نظر گرفته شده و در برابر مشکلات ناشناخته از رویکرد تابآوری استفاده میشود.
طراحی شهری تابآور، در بخش کالبدی ابعاد مختلفی دارد:
در طراحی شهری با در نظر گرفتن مواردی چون ساختوساز در مناطق امن، ساخت شبکهای از فضای باز، ایجاد تنوع کاربریهای سازگار و انتقال کاربریهای جاذب جمعیت به مناطق امن، میتوان سطح تابآوری شهری را ارتقاء بخشید.
یک شهر با تابآوری قابل قبول و همه جانبه مشخصات گوناگونی دارد. مشخصاتی از قبیل پیروی همه جانبه از قوانین معقول ساختوساز ، وجود دولتهای محلی فراگیر، اختیار و قدرت لازم برای حضور مردم در تصمیمگیری و برنامهریزی شهر، توانایی مقابله سریع، اجرای راهکارهای بازیابی فوری و بسیاری خصوصیات دیگر؛ اما یکی از مهمترین خصوصیات یک شهر تابآور، عملکرد سرمایه انسانی در شهرهاست.
سرمایه انسانی، مهارت، دانش و سطح اطلاعات شهر را در ارتباط با بهبود وضعیت تابآوری میسنجد. افزایش دانش و مهارت در برابر درك خطر توسط شهروندان و ارتقاء توانایی در راستای توسعه راهبردهای کاهش خطر، ویژگی مهم یک شهر تابآور است که لازمه آن ارائه آموزش همه جانبه است.
در صورت مداخله زمان به عنوان عنصر کلیدیِ موثر بر کیفیت تابآوری در مفهوم تابآوری، میتوان این مفهوم را در سه شکل تعریف کرد: